Thiếu máu là tình trạng thiếu tế bào hồng cầu khỏe mạnh để mang đủ oxy đến các mô của cơ thể. Thiếu máu, còn được gọi là huyết sắc tố thấp, có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi và yếu ớt.

Có nhiều dạng thiếu máu, mỗi dạng có nguyên nhân riêng. Thiếu máu có thể là tạm thời hoặc lâu dài và có thể từ nhẹ đến nặng. Trong hầu hết các trường hợp, thiếu máu có nhiều hơn một nguyên nhân. Hãy đi khám bác sĩ nếu bạn nghi ngờ mình bị thiếu máu. Nó có thể là một dấu hiệu cảnh báo của bệnh nghiêm trọng.

Các phương pháp điều trị thiếu máu, tùy thuộc vào nguyên nhân, bao gồm từ việc bổ sung thực phẩm chức năng cho đến thực hiện các thủ thuật y tế. Bạn có thể ngăn ngừa một số loại bệnh thiếu máu bằng cách ăn một chế độ ăn uống đa dạng, lành mạnh.

Các loại thiếu máu

• • Thiếu máu thiếu sắt
  • Bệnh thiếu máu hồng cầu hình liềm
  • Thalassemia
  • Thiếu máu thiếu vitamin

Triệu chứng thiếu máu

Các dấu hiệu và triệu chứng thiếu máu khác nhau tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh thiếu máu. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây thiếu máu, bạn có thể không có triệu chứng.

Các dấu hiệu và triệu chứng, nếu chúng xảy ra, có thể bao gồm:

• • Mệt mỏi
  • Yếu đuối
  • Da nhợt nhạt hoặc hơi vàng
  • Nhịp tim không đều
  • Hụt hơi
  • Chóng mặt hoặc lâng lâng
  • Đau ngực
  • Tay chân lạnh
  • Nhức đầu

Lúc đầu, bệnh thiếu máu có thể nhẹ đến mức bạn không nhận thấy. Nhưng các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn khi tình trạng thiếu máu trở nên tồi tệ hơn.

Nguyên nhân thiếu máu

Thiếu máu có thể là do tình trạng bẩm sinh (bẩm sinh) hoặc do tình trạng bạn phát triển (mắc phải). Thiếu máu xảy ra khi máu của bạn không có đủ tế bào hồng cầu.

Điều này có thể xảy ra nếu:

• • Cơ thể bạn không tạo đủ tế bào hồng cầu
  • Chảy máu khiến bạn mất các tế bào hồng cầu nhanh hơn mức có thể thay thế
  • Cơ thể bạn phá hủy các tế bào hồng cầu

Tế bào hồng cầu làm gì

Cơ thể bạn tạo ra ba loại tế bào máu — bạch cầu để chống nhiễm trùng, tiểu cầu giúp đông máu và hồng cầu mang oxy từ phổi đến các phần còn lại của cơ thể và carbon dioxide từ cơ thể trở lại phổi.

Các tế bào hồng cầu chứa huyết sắc tố – một loại protein giàu chất sắt giúp máu có màu đỏ. Hemoglobin cho phép các tế bào hồng cầu mang oxy từ phổi của bạn đến tất cả các bộ phận của cơ thể và mang carbon dioxide từ các bộ phận khác của cơ thể đến phổi của bạn để thở ra.

Hầu hết các tế bào máu, bao gồm cả hồng cầu, được sản xuất thường xuyên trong tủy xương của bạn — một chất liệu xốp được tìm thấy trong các khoang của nhiều xương lớn của bạn. Để sản xuất huyết sắc tố và tế bào hồng cầu, cơ thể bạn cần sắt, vitamin B-12, folate và các chất dinh dưỡng khác từ thực phẩm bạn ăn.

Nguyên nhân thiếu máu

Thiếu máu có thể xuất phát từ tình trạng bẩm sinh hoặc tình trạng phát triển sau này. Nó xảy ra khi máu của bạn không đủ tế bào hồng cầu. Các nguyên nhân gây ra thiếu máu có thể bao gồm:

• • Cơ thể không sản xuất đủ tế bào hồng cầu
  • Chảy máu khiến bạn mất tế bào hồng cầu nhanh hơn mức có thể thay thế
  • Cơ thể phá hủy tế bào hồng cầu

Chức năng của tế bào hồng cầu

Cơ thể bạn tạo ra ba loại tế bào máu: bạch cầu để chống nhiễm trùng, tiểu cầu giúp đông máu và hồng cầu vận chuyển oxy từ phổi đến các bộ phận khác của cơ thể và đưa carbon dioxide từ các bộ phận trở lại phổi.

Tế bào hồng cầu chứa huyết sắc tố – một loại protein giàu sắt giúp máu có màu đỏ. Huyết sắc tố giúp tế bào hồng cầu mang oxy từ phổi đến các bộ phận khác của cơ thể và mang carbon dioxide từ các bộ phận đến phổi để thở ra.

Hầu hết các tế bào máu, bao gồm cả hồng cầu, được sản xuất thường xuyên trong tủy xương – một chất liệu xốp nằm trong các khoang của nhiều xương lớn. Để sản xuất huyết sắc tố và tế bào hồng cầu, cơ thể cần sắt, vitamin B-12, folate và các chất dinh dưỡng khác từ thực phẩm.

Phòng ngừa thiếu máu

Mặc dù nhiều loại thiếu máu không thể ngăn ngừa, bạn vẫn có thể tránh thiếu máu do thiếu sắt và thiếu vitamin bằng cách ăn một chế độ ăn uống đa dạng và bao gồm nhiều loại vitamin và khoáng chất, như:

• • Sắt: Thực phẩm giàu sắt bao gồm thịt bò, thịt các loại, đậu, đậu lăng, ngũ cốc tăng cường sắt, rau lá xanh đậm và trái cây sấy khô.
  • Folate: Chất dinh dưỡng này và axit folic dạng tổng hợp của nó có thể tìm thấy trong trái cây, nước ép trái cây, rau lá màu xanh đậm, đậu Hà Lan, đậu tây, đậu phộng và các sản phẩm ngũ cốc giàu dinh dưỡng như bánh mì, ngũ cốc, mì ống và gạo.
  • Vitamin B-12: Thực phẩm giàu vitamin B-12 bao gồm thịt, các sản phẩm từ sữa, ngũ cốc tăng cường và các sản phẩm từ đậu nành.
  • Vitamin C: Thực phẩm giàu vitamin C bao gồm trái cây và nước trái cây họ cam quýt, ớt, bông cải xanh, cà chua, dưa và dâu tây. Những thức ăn này cũng giúp tăng khả năng hấp thụ sắt.

Bằng cách duy trì một chế độ ăn uống đa dạng và cân bằng, bạn có thể giảm nguy cơ mắc phải các loại thiếu máu có thể ngăn ngừa được. Nếu bạn nghi ngờ mình bị thiếu máu, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Thiếu máu có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn, do đó việc chẩn đoán và điều trị sớm là rất quan trọng.

Duy Hòa (Tổng hợp)