Dị ứng không đơn giản chỉ là nổi mẩn hay hắt hơi. Đây là một phản ứng phức tạp của hệ miễn dịch, có thể tiềm ẩn nguy hiểm nếu không được hiểu và xử trí đúng cách.

Dị ứng là gì?

Dị ứng là phản ứng quá mức của hệ miễn dịch đối với những tác nhân vô hại từ môi trường như phấn hoa, lông thú, thực phẩm, thuốc, hóa chất,… Cơ thể “nhận diện nhầm” những yếu tố này là có hại và kích hoạt phản ứng phòng vệ – gây ra các triệu chứng như nổi mề đay, sổ mũi, ngứa ngáy, khó thở,…

Các dạng dị ứng thường gặp

1. Dị ứng thời tiết
   Xuất hiện khi thời tiết thay đổi (nóng – lạnh, độ ẩm cao, gió mùa), gây hắt hơi, sổ mũi, phát ban, viêm da.

2. Dị ứng thực phẩm
   Gặp ở cả trẻ em và người lớn. Phản ứng sau khi ăn các thực phẩm như trứng, sữa, hải sản, đậu phộng,… có thể từ nhẹ (ngứa, tiêu chảy) đến nặng (sốc phản vệ).

3. Dị ứng thuốc
   Một số người có cơ địa đặc biệt sẽ phản ứng với kháng sinh (penicillin, sulfa), thuốc giảm đau, gây sốt, phát ban hoặc nặng hơn là phản vệ.

4. Dị ứng côn trùng đốt
   Vết đốt của ong, kiến, muỗi,… có thể gây sưng viêm, ngứa kéo dài, thậm chí phù nề lan rộng hoặc phản ứng toàn thân.

5. Dị ứng tiếp xúc
   Xảy ra khi da tiếp xúc với hóa chất (xà phòng, mỹ phẩm, chất tẩy rửa), gây viêm da dị ứng, mẩn đỏ, khô da.

Nguyên nhân gây dị ứng

• Cơ địa di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh dị ứng có nguy cơ cao.

• Hệ miễn dịch quá nhạy cảm: Phản ứng với các chất bình thường vô hại.

• Môi trường sống ô nhiễm: Không khí bụi bẩn, khói thuốc, ẩm mốc,…

• Lối sống hiện đại: Tiếp xúc với nhiều chất nhân tạo, ăn uống không lành mạnh.

Dấu hiệu nhận biết dị ứng

• Nổi mề đay, ban đỏ, ngứa

• Chảy nước mũi, hắt hơi, ho

• Khó thở, khò khè

• Buồn nôn, tiêu chảy

• Phù mặt, môi, lưỡi (cảnh báo phản vệ)

Biến chứng nguy hiểm

Trong một số trường hợp, dị ứng có thể tiến triển thành:

• Hen phế quản dị ứng

• Viêm mũi dị ứng mãn tính

• Viêm da cơ địa

• Sốc phản vệ: cần cấp cứu ngay vì có thể dẫn đến tử vong

Chẩn đoán và điều trị dị ứng

• Chẩn đoán: Dựa trên triệu chứng, kết hợp test da hoặc xét nghiệm máu tìm kháng thể IgE.

• Điều trị:

  • Tránh xa dị nguyên

  • Dùng thuốc kháng histamin, corticoid theo chỉ định

  • Điều trị miễn dịch (trong một số trường hợp nặng)

  • Cấp cứu sốc phản vệ bằng epinephrine

Phòng ngừa dị ứng hiệu quả

• Giữ môi trường sống sạch sẽ, không ẩm mốc

• Hạn chế tiếp xúc với dị nguyên đã biết

• Lựa chọn mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc da an toàn

• Theo dõi dị ứng thực phẩm ở trẻ nhỏ từ sớm

• Tăng cường sức đề kháng qua chế độ dinh dưỡng, nghỉ ngơi hợp lý

Lời kết:
Dị ứng có thể nhẹ nhưng cũng có thể đe dọa tính mạng nếu xử lý sai cách. Việc hiểu đúng về dị ứng – nguyên nhân, biểu hiện và cách phòng tránh – là bước đầu tiên để bảo vệ chính bạn và những người thân yêu khỏi các biến chứng nghiêm trọng.