Đái tháo đường: Nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị hiệu quả
Đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hóa mạn tính, xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc sử dụng insulin kém hiệu quả. Hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu và phương pháp điều trị sẽ giúp kiểm soát đường huyết, ngăn biến chứng nguy hiểm.
Đái tháo đường là gì?
Đái tháo đường (Diabetes mellitus) là nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa carbohydrate, chất béo và protein do thiếu insulin hoặc giảm tác dụng của insulin. Bệnh dẫn đến tình trạng tăng đường huyết kéo dài, ảnh hưởng nhiều cơ quan như tim, thận, mắt, thần kinh và mạch máu.
Có ba thể chính:
-
Đái tháo đường type 1: Tuyến tụy không sản xuất insulin, thường gặp ở trẻ em, thanh thiếu niên.
-
Đái tháo đường type 2: Cơ thể đề kháng insulin hoặc không sản xuất đủ insulin, thường gặp ở người trưởng thành, thừa cân, béo phì.
-
Đái tháo đường thai kỳ: Xuất hiện trong thai kỳ do thay đổi hormone, có thể biến mất sau sinh nhưng làm tăng nguy cơ mắc type 2 sau này.
Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
-
Di truyền và tiền sử gia đình mắc đái tháo đường.
-
Thừa cân, béo phì, lối sống ít vận động.
-
Chế độ ăn nhiều đường, tinh bột tinh chế, chất béo bão hòa.
-
Tuổi tác cao.
-
Tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu.
-
Phụ nữ từng bị đái tháo đường thai kỳ hoặc sinh con >4 kg.
Triệu chứng của đái tháo đường
Các biểu hiện thường gặp:
-
Khát nước, uống nhiều, tiểu nhiều.
-
Sụt cân không rõ nguyên nhân.
-
Mệt mỏi, giảm tập trung.
-
Vết thương lâu lành, dễ nhiễm trùng da.
-
Nhìn mờ, tê bì tay chân.
Ở giai đoạn sớm, bệnh có thể không có triệu chứng rõ rệt, vì vậy việc kiểm tra đường huyết định kỳ rất quan trọng.
Biến chứng nguy hiểm
Nếu không kiểm soát tốt, đái tháo đường có thể gây:
-
Bệnh tim mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
-
Bệnh thận mạn, suy thận.
-
Tổn thương thần kinh, loét bàn chân, hoại tử.
-
Bệnh võng mạc, đục thủy tinh thể, mù lòa.
-
Tăng nguy cơ nhiễm trùng nặng.
Phòng ngừa và kiểm soát đái tháo đường
-
Chế độ ăn lành mạnh: Hạn chế đường, đồ ngọt, tinh bột tinh chế; tăng rau xanh, trái cây ít đường, ngũ cốc nguyên hạt.
-
Tập thể dục đều đặn: Ít nhất 150 phút/tuần với các bài tập vừa phải như đi bộ, bơi lội, đạp xe.
-
Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân nếu thừa cân, béo phì.
-
Kiểm tra đường huyết định kỳ: Đặc biệt ở người có yếu tố nguy cơ cao.
-
Tuân thủ điều trị: Sử dụng thuốc hạ đường huyết hoặc insulin theo chỉ định bác sĩ, kết hợp theo dõi chế độ dinh dưỡng.
Điều trị đái tháo đường
Mục tiêu điều trị là kiểm soát đường huyết, phòng ngừa biến chứng:
-
Thay đổi lối sống: Ăn uống, luyện tập, kiểm soát căng thẳng.
-
Thuốc hạ đường huyết uống (đối với type 2).
-
Tiêm insulin (đặc biệt với type 1 hoặc type 2 không kiểm soát được bằng thuốc uống).
-
Theo dõi định kỳ chỉ số HbA1c, đường huyết đói, đường huyết sau ăn để điều chỉnh kế hoạch điều trị.
Kết luận
Đái tháo đường là bệnh mạn tính phổ biến nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu phát hiện sớm và tuân thủ lối sống khoa học, điều trị đúng hướng. Chủ động phòng ngừa và duy trì thói quen lành mạnh là chìa khóa bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng.
