Không ít người băn khoăn vì sao có người ăn hoài vẫn gầy, còn có người lại tăng cân dù ăn rất ít. Lý do đến từ sự khác biệt về cơ địa, trao đổi chất, hormone, thói quen sống và chế độ dinh dưỡng.
1. Ăn nhiều nhưng không béo – lý do vì sao?
Có một số người dù ăn rất nhiều, ăn liên tục nhưng vẫn gầy gò, khó tăng cân. Nguyên nhân bao gồm:
Trao đổi chất nhanh:
Một số người có tốc độ chuyển hóa cơ bản (BMR) cao, tức là cơ thể tiêu hao năng lượng nhiều hơn bình thường, kể cả khi nghỉ ngơi. Lượng calo nạp vào nhanh chóng bị đốt cháy, không kịp tích trữ thành mỡ.
Di truyền:
Yếu tố di truyền ảnh hưởng đến hình dáng cơ thể, tỷ lệ mỡ và cơ. Người có gen “dáng mảnh” thường có xu hướng khó béo do cấu trúc cơ thể ưu tiên đốt cháy năng lượng thay vì tích mỡ.
Kém hấp thu:
Dù ăn đủ nhưng cơ thể hấp thu kém do vấn đề đường ruột, vi sinh vật đường ruột mất cân bằng, bệnh tiêu hóa, hoặc dùng thuốc ảnh hưởng đến tiêu hóa.
Hoạt động thể chất cao:
Người thường xuyên vận động, di chuyển nhiều, hoặc có cường độ hoạt động thể chất cao trong ngày sẽ tiêu tốn nhiều năng lượng hơn mức tiêu chuẩn, khiến khó tăng cân.
Căng thẳng và thiếu ngủ:
Áp lực tâm lý, stress kéo dài hoặc ngủ không đủ giấc cũng làm thay đổi hormone chuyển hóa, khiến cơ thể không tích trữ năng lượng hiệu quả.
2. Ăn ít nhưng vẫn béo – nguyên nhân nằm ở đâu?
Nhiều người cảm thấy mình ăn không nhiều, ăn kiêng rất kỹ nhưng vẫn béo lên, đặc biệt ở vùng bụng, đùi. Nguyên nhân gồm:
Trao đổi chất chậm:
Ngược với nhóm gầy, người có BMR thấp sẽ tiêu tốn rất ít năng lượng mỗi ngày. Dù ăn ít nhưng lượng calo không được đốt hết sẽ tích tụ thành mỡ.
Chế độ ăn nhiều đường và tinh bột:
Một số người ăn không nhiều về số lượng nhưng lại lựa chọn thực phẩm giàu đường, tinh bột tinh luyện, dầu mỡ – những thứ dễ gây tăng cân nhanh.
Rối loạn nội tiết:
Tình trạng rối loạn tuyến giáp, kháng insulin, hội chứng buồng trứng đa nang… đều ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa và tích mỡ trong cơ thể.
Thiếu ngủ, stress kéo dài:
Ngủ ít, mất ngủ hoặc thường xuyên căng thẳng khiến hormone cortisol tăng cao, dẫn đến tăng cảm giác đói, giảm chuyển hóa và tích trữ chất béo.
Thói quen sinh hoạt tĩnh tại:
Ít vận động, ngồi lâu, lười đi bộ hoặc làm việc văn phòng suốt ngày khiến cơ thể không đốt đủ năng lượng nạp vào.
3. Cơ địa có quyết định cân nặng?
Cơ địa chỉ là một phần nhỏ trong tổng thể yếu tố ảnh hưởng đến cân nặng. Thực tế, hầu hết trường hợp có thể thay đổi vóc dáng nhờ điều chỉnh chế độ ăn, vận động, giấc ngủ và quản lý căng thẳng. Việc “gầy mãi không béo” hay “ăn ít vẫn béo” đều có thể cải thiện nếu nắm được nguyên nhân và áp dụng phương pháp phù hợp.
4. Giải pháp cải thiện cho từng nhóm
Người khó tăng cân:
-
Ăn đủ bữa, tăng khẩu phần và ăn thêm bữa phụ giàu năng lượng
-
Ưu tiên thực phẩm giàu protein, chất béo tốt và calo cao như hạt, sữa, thịt đỏ, bơ
-
Tập luyện tăng cơ thay vì cardio kéo dài
-
Nghỉ ngơi đầy đủ, ngủ 7–8 tiếng mỗi đêm
-
Hạn chế dùng chất kích thích như cà phê, thuốc lá
Người dễ tăng cân:
-
Giảm thực phẩm tinh chế, đường và chất béo xấu
-
Tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, protein nạc
-
Ăn đúng giờ, nhai kỹ, không bỏ bữa để tránh ăn bù
-
Vận động thường xuyên: đi bộ, tập gym, yoga, HIIT
-
Quản lý stress và ngủ đủ giấc
Tổng kết
Sự khác biệt về cân nặng giữa người với người không phải điều ngẫu nhiên. Yếu tố di truyền, tốc độ trao đổi chất, thói quen sống và chế độ ăn uống đều đóng vai trò quan trọng. Hiểu rõ cơ thể mình là bước đầu tiên để kiểm soát cân nặng hiệu quả, bền vững và khoa học.
