Tăng áp phổi là tình trạng áp lực trong các động mạch phổi tăng cao, gây gánh nặng cho tim và hệ tuần hoàn. Bệnh thường diễn tiến âm thầm, dễ nhầm lẫn với các bệnh tim phổi khác, nhưng nếu không được điều trị sớm có thể dẫn đến suy tim và tử vong.
1. Tăng áp phổi là gì?
Tăng áp phổi (Pulmonary Hypertension) là bệnh lý liên quan đến sự tăng bất thường của áp lực máu trong động mạch phổi, khiến tim phải co bóp mạnh hơn để đẩy máu qua phổi.
Áp lực động mạch phổi trung bình bình thường dao động 8–20 mmHg, nhưng khi tăng lên ≥ 25 mmHg, được xem là tăng áp phổi. Nếu tình trạng kéo dài, tim phải giãn to và dẫn đến suy tim phải – biến chứng nặng nề nhất của bệnh.
2. Vì sao bị tăng áp phổi?
Tăng áp phổi không phải là bệnh đơn lẻ, mà là hậu quả của nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:
-
Bệnh tim trái: như hở van hai lá, hẹp van động mạch chủ, suy tim.
-
Bệnh phổi mạn tính: hen phế quản, xơ phổi, COPD.
-
Huyết khối tắc mạch phổi: cục máu đông làm cản trở dòng máu lên phổi.
-
Rối loạn mô liên kết: như lupus, xơ cứng bì.
-
Nguyên nhân vô căn: không xác định rõ, thường liên quan yếu tố di truyền hoặc tự miễn.
3. Dấu hiệu cảnh báo tăng áp phổi
Ở giai đoạn đầu, bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng, nên dễ bị bỏ qua. Khi bệnh tiến triển, người bệnh có thể xuất hiện:
-
Khó thở khi gắng sức, leo cầu thang hoặc thậm chí khi nghỉ.
-
Mệt mỏi, chóng mặt, dễ ngất.
-
Đau hoặc tức ngực, cảm giác tim đập nhanh.
-
Phù chân, cổ trướng, gan to.
-
Tím môi và đầu chi do thiếu oxy trong máu.
Nếu xuất hiện đồng thời nhiều triệu chứng trên, người bệnh nên đến khám chuyên khoa tim mạch – hô hấp càng sớm càng tốt.
4. Các phương pháp chẩn đoán tăng áp phổi
Để chẩn đoán chính xác, bác sĩ thường chỉ định:
-
Siêu âm tim: đánh giá áp lực động mạch phổi và tình trạng thất phải.
-
Điện tâm đồ (ECG): phát hiện dấu hiệu phì đại thất phải.
-
Chụp CT hoặc MRI ngực: kiểm tra mạch máu và mô phổi.
-
Thông tim phải: là tiêu chuẩn vàng xác định mức độ tăng áp phổi.
-
Xét nghiệm máu: tìm nguyên nhân nền (bệnh tự miễn, đông máu…).
5. Điều trị tăng áp phổi như thế nào?
Tùy vào nguyên nhân, mức độ và thể bệnh, điều trị tăng áp phổi có thể gồm:
a. Dùng thuốc
-
Thuốc giãn mạch phổi: sildenafil, bosentan, ambrisentan giúp giảm áp lực mạch.
-
Thuốc lợi tiểu: giảm phù, giảm áp lực lên tim.
-
Thuốc chống đông: ngăn hình thành huyết khối.
-
Oxy liệu pháp: dùng cho bệnh nhân thiếu oxy mạn tính.
b. Can thiệp và phẫu thuật
-
Nong mạch phổi hoặc đặt stent trong một số trường hợp hẹp.
-
Ghép phổi hoặc ghép tim-phổi cho bệnh nhân giai đoạn cuối.
c. Thay đổi lối sống
-
Tránh gắng sức quá mức, leo cao, làm việc trong môi trường thiếu oxy.
-
Giữ cân nặng ổn định, bỏ thuốc lá, hạn chế muối và rượu bia.
-
Tiêm phòng cúm, viêm phổi định kỳ để giảm nguy cơ biến chứng.
6. Tiên lượng và phòng ngừa
Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng, người bệnh có thể sống khỏe và kiểm soát tốt triệu chứng trong nhiều năm. Tuy nhiên, nếu bỏ qua hoặc điều trị muộn, bệnh có thể tiến triển nhanh, gây suy tim phải và tử vong.
Phòng bệnh hiệu quả bằng cách:
-
Điều trị triệt để bệnh tim, bệnh phổi mạn tính.
-
Duy trì thói quen vận động nhẹ nhàng, ăn uống lành mạnh.
-
Kiểm tra tim phổi định kỳ, đặc biệt với người có bệnh nền.
7. Kết luận
Tăng áp phổi là bệnh lý nguy hiểm nhưng có thể kiểm soát được nếu được phát hiện sớm, điều trị đúng và tuân thủ theo chỉ dẫn bác sĩ. Lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe định kỳ và kiểm soát các bệnh nền là “chìa khóa” giúp bảo vệ trái tim và phổi khỏe mạnh lâu dài.
