Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là một tình trạng phổ biến gây ra bởi sự tích tụ chất béo trong gan.

Đây là một vấn đề thường gặp ở những người thừa cân hoặc béo phì. Mặc dù giai đoạn đầu của bệnh không gây ra nhiều tác hại, tuy nhiên, nếu không được quản lý tốt, nó có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như xơ gan.

Ngoài ra, gan có hàm lượng chất béo cao cũng liên quan đến tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác, chẳng hạn như bệnh tiểu đường, huyết áp cao và bệnh thận. Đối với những người đã mắc bệnh tiểu đường, NAFLD sẽ làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề về tim.

Việc phát hiện và quản lý NAFLD ở giai đoạn đầu rất quan trọng để ngăn ngừa tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn và giảm lượng chất béo trong gan.

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) phát triển qua 4 giai đoạn chính và hầu hết mọi người chỉ phát triển giai đoạn đầu tiên mà không nhận ra điều đó.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể tiến triển và dẫn đến tổn thương gan nếu không được phát hiện và quản lý kịp thời.

Các giai đoạn chính của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) bao gồm:

• • Giai đoạn nhiễm mỡ đơn độc (nhiễm mỡ): sự tích tụ chất béo phần lớn vô hại trong các tế bào gan chỉ có thể được chẩn đoán trong các xét nghiệm được thực hiện vì một lý do khác.
  • Giai đoạn viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH): là một dạng NAFLD nghiêm trọng hơn, khi gan bị viêm.
  • Giai đoạn xơ hóa: nơi viêm dai dẳng gây ra mô sẹo xung quanh gan và các mạch máu gần đó, nhưng gan vẫn có thể hoạt động bình thường.
  • Giai đoạn xơ gan: là giai đoạn nghiêm trọng nhất, xảy ra sau nhiều năm bị viêm, khi gan co lại và trở nên sẹo và sần sùi; tổn thương này là vĩnh viễn và có thể dẫn đến suy gan (khi gan của bạn ngừng hoạt động bình thường) và ung thư gan.

Điều quan trọng là thay đổi lối sống để ngăn ngừa tình trạng bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) trở nên tồi tệ hơn. Có thể mất nhiều năm để xơ hóa hoặc xơ gan phát triển, vì vậy việc phát hiện và quản lý bệnh ở giai đoạn đầu là rất quan trọng.

Người có nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là những người:

• • Béo phì hoặc thừa cân, đặc biệt là nếu họ có nhiều mỡ quanh vùng bụng (hình dáng cơ thể giống như táo).
  • Mắc bệnh tiểu đường loại 2.
  • Có tình trạng ảnh hưởng đến cách thức sử dụng insulin trong cơ thể.
  • Bị kháng insulin, ví dụ như hội chứng buồng trứng đa nang.
  • Bị chứng giáp quá ít hoạt động.
  • Có huyết áp cao.
  • Có cholesterol cao.
  • Bị hội chứng chuyển hóa (kết hợp giữa tiểu đường, huyết áp cao và béo phì).
  • Trên 50 tuổi.
  • Hút thuốc.

Tuy nhiên, NAFLD cũng đã được chẩn đoán ở những người không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào, kể cả trẻ em.

Mặc dù NAFLD rất giống với bệnh gan liên quan đến rượu (ARLD), nhưng nó không phải là do uống quá nhiều rượu.

Triệu chứng của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)

Thường không có triệu chứng của NAFLD ở giai đoạn đầu. Bạn có thể không biết mình mắc bệnh này trừ khi được chẩn đoán trong quá trình xét nghiệm cho một lý do khác.

Đôi khi, những người mắc phải giai đoạn đầu có thể gặp các triệu chứng sau:

• • Đau nhức hoặc nhức nhối ở phía trên bên phải của bụng (ở phía dưới cạnh phải của xương sườn).
  • Mệt mỏi cực độ.
  • Mất cân đối cơ thể không rõ nguyên nhân.
  • Sức khỏe suy yếu.

Nếu xơ gan (giai đoạn nghiêm trọng nhất) phát triển, bạn có thể gặp các triệu chứng nghiêm trọng hơn, như da và mắt vàng (xanh tím da vàng), ngứa da và sưng ở chân, mắt cá chân hoặc bụng (tình trạng phù nề).

Cách chẩn đoán bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)

NAFLD thường được chẩn đoán sau khi xét nghiệm chức năng gan cho thấy kết quả bất thường và đã loại trừ các bệnh lý gan khác, chẳng hạn như viêm gan.

Tuy nhiên, các xét nghiệm máu không luôn phát hiện được NAFLD. Bệnh này cũng có thể được phát hiện thông qua siêu âm bụng.

Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh NAFLD, có thể cần thêm các xét nghiệm để xác định giai đoạn bệnh của bạn. Điều này có thể bao gồm các xét nghiệm máu đặc biệt hoặc có thể là một loại siêu âm khác.

Các xét nghiệm khác bạn có thể cần là siêu âm CT hoặc MRI.

Phương pháp điều trị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)

Hầu hết những người mắc bệnh NAFLD sẽ không gặp vấn đề nghiêm trọng nào, nhưng nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh, bạn nên thực hiện các biện pháp để ngăn ngừa tình trạng trở nên tồi tệ hơn.

Hiện tại, chưa có thuốc đặc trị cho NAFLD, nhưng việc lựa chọn lối sống lành mạnh có thể hữu ích.

Điều trị cũng có thể được khuyến nghị cho các bệnh lý liên quan (huyết áp cao, tiểu đường và cholesterol) hoặc biến chứng.

Bác sĩ có thể khuyên bạn đến các cuộc hẹn định kỳ để kiểm tra chức năng gan của bạn và tìm kiếm dấu hiệu của bất kỳ vấn đề mới nào.

Thuốc

Hiện tại chưa có bất kỳ loại thuốc nào có thể điều trị NAFLD, nhưng có nhiều loại thuốc khác nhau có thể hữu ích trong điều trị các vấn đề liên quan đến bệnh.

Ví dụ, bác sĩ của bạn có thể khuyên bạn sử dụng thuốc để điều trị huyết áp cao, điều trị cholesterol cao, điều trị tiểu đường loại 2 và điều trị béo phì.

Cấy ghép gan

Nếu bạn phát triển xơ gan nghiêm trọng và gan của bạn không còn hoạt động đúng cách, bạn có thể cần được đưa vào danh sách chờ cấy ghép gan.

Hoặc có thể thực hiện ghép gan sử dụng một phần gan được lấy từ người cho gan (người sống).

Bởi vì gan có thể tái tạo chính nó, cả phần được ghép và phần còn lại của gan người cho đều có thể phục hồi lại kích thước bình thường.

Các biện pháp cần thực hiện nếu bạn mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD)

• • Giảm cân – mục tiêu của bạn là chỉ số BMI từ 18,5 đến 24,9 (sử dụng máy tính chỉ số BMI để tính chỉ số BMI của bạn); việc giảm cân hơn 10% có thể loại bỏ một số chất béo từ gan và cải thiện NASH nếu có
  • Ăn một chế độ ăn lành mạnh – cố gắng có một chế độ ăn cân bằng cao trong trái cây, rau củ, protein và carbohydrate, nhưng thấp chất béo, đường và muối; ăn ít hơn cũng có thể giúp
  • Uống nước thay vì các loại đồ uống ngọt
  • Tập thể dục thường xuyên – mục tiêu là tập thể dục 30 phút mỗi ngày với mức độ trung bình như đi bộ hoặc đi xe đạp; mọi loại tập thể dục đều có thể giúp cải thiện NAFLD, ngay cả khi bạn không giảm cân
  • Cai thuốc lá – nếu bạn hút thuốc, việc ngừng hút có thể giúp giảm nguy cơ bị các vấn đề như nhồi máu cơ tim và đột quỵ NAFLD không do uống rượu, nhưng uống rượu có thể làm tình trạng trở nên tồi tệ hơn.

Duy Hoà

(tổng hợp)